Lerarentekort in het basisonderwijs
Lerarentekort in het basisonderwijs
12-08-2020
Het lerarentekort is een probleem dat steeds vaker in het nieuws wordt benoemd. Hoewel het een probleem is in het onderwijs in z’n algemeenheid, is het een fenomeen wat zich al langer voordoet (Sikkes, 2000). Wat is de omvang van deze chronische onderbezetting van docenten en welke consequenties zijn hieraan verbonden? En zijn er ook oplossingen om de gevolgen het tekort te minimaliseren?
Achtergrond lerarentekort
Geschat wordt dat het huidige lerarentekort ongeveer 4100 fulltime leerkrachten bedraagt. Dit aantal zal in de komende jaren oplopen tot ruim 11.000 (CBS, 2020) . Deze forse groei in het tekort kent verschillende oorzaken. Zo is de uitstroom van leraren groot door toenemende vergrijzing en kiest een aanzienlijk deel van de startende leraren binnen afzienbare tijd voor een carrièreswitch (Onderwijsinspecite, 2020). De onderwijsraad (2018) noemt verder oorzaken als het verlies van status en imago van het beroep, de beperkte loopbaanmogelijkheden en een hoge werkdruk (Onderwijsraad, 2018).
Consequenties van het tekort
Het tekort heeft op meerdere zaken ingrijpende gevolgen. Klassen worden met toenemende regelmaat naar huis gestuurd, wat direct gevolgen heeft voor de kinderen in de klas en indirect voor de ouders en hun werkgevers. Door het tekort geeft de overgrote meerderheid van de leraren aan (90%) dat dit ten koste gaat van het kennisniveau van de leerlingen (CNV-Onderwijs, 2019). Verder blijkt uit de enquête “Gevolgen lerarentekort” (CNV-Onderwijs 2019) dat de individuele aandacht voor leerlingen en het missen van ruimte voor extra instructies ook gevolgen zijn van het tekort. De groepsvorming tussen de leerlingen en het wennen aan de vaak wisselende samenstelling van het gezag voor de klas hebben daarnaast een negatief effect op het creëren van een fijn pedagogisch klimaat (Leraar24, 2020). De tekorten en daarmee ook de consequenties daarvan, zijn hoger in de Randstad en op scholen met meer leerlingen met een migratieachtergrond (Onderwijsinspectie, 2020).
Oplossingen
De oplossingen die er op korte termijn zijn genomen zoals het invullen van lege plekken door onbevoegd personeel, het opheffen van klassen, het verdelen van leerlingen en het inkorten van het aantal lesuren hebben negatieve gevolgen op de lange termijn. Het nemen van duurzame oplossingen om structureel iets te verbeteren aan het lerarentekort is dan ook van vitaal belang. De PO-Raad draagt verschillende manieren aan om dit probleem op te lossen. Zo wordt ingezet op het verbeteren van het imago van het beroep door meer en diverse opleidingsroutes mogelijk te maken om het beroep voor meerdere doelgroepen aantrekkelijk te maken. Hiernaast wordt er gericht gewerkt aan aantrekkelijk werkgeverschap wat zich uit in een beter salaris en betere bekostiging en een verbetering in de werkomstandigheden van leraren. Verder ziet de PO-Raad een kans in het anders en slimmer organiseren van de sector (PO-Raad, 2020).
Referenties:
CBS. (2020, Februari 10). Lerarentekort, ook al in de jaren vijftig. Opgehaald van https://www.cbs.nl/nl-nl/nieuws/2020/07/lerarentekort-ook-al-in-de-jaren-vijftig#:~:text=Het%20lerarentekort%20in%20het%20basisonderwijs,zijn%20opgelopen%20tot%2011%20duizend.
CNV-Onderwijs. (2019). Enquete gevolgen lerarentekort. -: CNV.
Leraar24. (2020, Maart 10). De Gouden weken voor een goed begin van het schooljaar. Opgehaald van leraar24.nl: https://www.leraar24.nl/70125/de-gouden-weken-voor-een-goed-begin-van-het-schooljaar/
Onderwijsinspecite. (2020, augustus). Opgehaald van onderwijsinspecite.nl: https://www.onderwijsinspectie.nl/onderwerpen/staat-van-het-onderwijs/trends-in-het-onderwijs/primair-onderwijs/lerarentekort-en-kansenongelijkheid
Onderwijsraad. (2018). Brief lerarentekort. Den Haag: Onderwijsraad.
PO-Raad. (2020). Het lerarentekort: Cijfers, aanpak en effecten. Utrecht: PO-Raad.
Sikkes, R. (2000). Directeuren zijn pessimistisch. Opgehaald van onderwijsblad.nl: http://www.onderwijsblad.nl/article.asp?ArtikelID=845
